Wstęp

Kwestia mojego dziedzictwa może zostać prawie w całości streszczona jednym słowem – jest ono MOJE. Nie mogę się niestety pochwalić jakimiś szczególnymi zwyczajami, które rodzina Żurków, bądź Włodarczyków kultywowała od pokoleń. Nie wiadomo mi nic o rodzinnych pamiątkach, z którymi wiążą się niestworzone historie. Po dziadku zostały mi dwa klasery znaczków z okresu PRL-u i stara radziecka Zorka, która służy teraz jako całkiem ładna ozdoba kominkowa w stylu retro. Znam jedynie dwie historie rodzinne – jedną w większości radosną, drugą tragiczną. Nie wiem zbyt wiele o moich korzeniach – nigdy nie zgłębiałem tego tematu, nie czułem takiej potrzeby. Teraz, stojąc w obliczu tworzenia tego eseju widzę, że jednak mogło mi się to przydać. Pozostaje mi zatem podzielić się niewielką dawką historii mojej nielicznej rodziny, a później zająć się moim życiem i czynnikami, jakie na nie wpłynęły i stały się MOIM dziedzictwem. 

Moja rezolutna prapraprababcia

Pierwsza z historii dotyczy mojej prapraprababci, Marysi Wojtas. Pochodziła z Posadowej. Rodzinie nie wiodło się najlepiej – jeszcze zanim Marysia przyszła na świat, głównym źródłem pożywienia był dla nich szczaw, zwany wówczas przez nich „kapuchą”. Gdy rozpętała się rabacja galicyjska, babcia Marysi ukryła swego pana w domu, chroniąc go przed śmiercią z rąk chłopów. Ten odwdzięczył się po wszystkim częścią majątku. Dobrobyt nie trwał jednak długo, przez słabość dziadka do alkoholu, który szybko większość przepił.

W wyniku trwającej biedy, wiele dzieci szło wówczas na służbę do zamożnych rodzin. 15-letnią Marysię przygarnęło bogate małżeństwo. Znaleźli ją na krakowskim Rynku Głównym, gdzie poszukiwała pracodawców. Ponieważ nie mieli swoich dzieci, wychowali ją jak własną córkę. W domu państwa nauczyła się szyć, haftować, gotować, a nawet poznała tajniki leczenia ziołami. Jednym z najbardziej ekscytujących dla niej wspomnień była wycieczka do grodu cesarza Franciszka Józefa, na którą zabrali ją „nowi rodzice” – dla młodej dziewczyny pochodzącej z biednej rodziny było to ogromne przeżycie. Po siedmiu latach „służby” powróciła na krótko do domu. Nikt we wsi jej nie poznał – dziwili się, cóż to za pannica przyjechała powozem i czego tam szuka. Zatrzymała się w swoim domu, mówiąc że szuka noclegu. Nie zraziła jej jedyna opcja, jaką był stóg siana. Dopiero następnego dnia powiedziała ojcu „nie poznałeś mnie? To ja, twoja Marysia”. Po tej krótkiej wizycie powróciła do Krakowa. 

Gdy pewnego razu Marysia, już dojrzała kobieta po czterdziestce, szła przez krakowski Rynek, upodobał ją sobie polski żołnierz w austriackim mundurze. Wojciech Sużyn, około dwudziestoletni chłopak z Zawoi, przekonał ją po krótkim czasie do małżeństwa. Po Marysi nie było widać w jakim jest wieku, ponieważ była doskonale utrzymana i żyła w dobrych warunkach – okłamała go, że jest 10 lat młodsza niż w rzeczywistości i przyznała mu się do tego dopiero na łożu śmierci. Opuściła Kraków i wyjechała z mężem do Zawoi. Miejscowi dziwili się Wojtkowi, że co za pożytek może mieć z takiej panny. Nazywali ją „Krakówką”. Jednak prędko musieli mu zwrócić honor za oszczerstwa – jak wcześniej wspomniałem, Marysia nauczyła się wielu pożytecznych rzeczy w Krakowie i szybko stała się dobrym duchem wsi. Szyła, gotowała, leczyła, a gdy ktoś przyszedł żebrać o pieniądze, najpierw odprawiała go do pracy, a dopiero później uczciwie płaciła. Wiedzę i umiejętności przekazała swoim dzieciom, a później wnukom – w tym mojej prababci, Julii, która opowiadała mi i siostrze historię Marysi Wojtas z dużo większym zapałem i dokładnością, niż ja.

Druga historia jest krótka i tragiczna. Rodzina mojego ojca żyła na krakowskim Kazimierzu przy ulicy Gazowej. Gdy w 1945 roku Niemcy opuszczali miasto, niszczyli Krakowskie mosty. Mój pradziadek, Rudolf Żurek, obserwował wraz z szóstką sąsiadów wysadzanie jednego z mostów – jeśli się nie mylę, chodziło o most Józefa Piłsudskiego. Odłamki wyrzucone w powietrze przez eksplozję zabiły prawie wszystkich – historię zdołał opowiedzieć jedyny ocalały sąsiad mojego pradziadka. Choć nie jest to zbyt szczegółowa opowieść, utkwiła mi mocno w pamięci.